.jpeg)
Keuzes maken: niemand ontkomt eraan. Het leven staat bol van de keuzes. Je bent, wat je kiest. Elke levensfase gaat gepaard met het maken van keuzes: een studiekeuze, de keuze voor een baan, wel of geen kinderen krijgen, wel of geen loopbaanswitch tot aan wat je wil gaan doen na je pensioen.
Misschien sta jij wel op het moment een belangrijke keuze in je leven of loopbaan te maken. Hoe maak je nu een passende keuze? Bestaat er eigenlijk wel zoiets als ‘de beste keuze’, of is iedere keuze goed? Waarom maken sommige mensen heel makkelijk keuzes en waarom is het voor anderen al een hele opgave om in de supermarkt iets uit te kiezen voor het avondeten? Maak je nu het de beste keuzes met het hoofd, of met het hart? Moet je naar advies van anderen luisteren om goede keuzes te maken? Wat doe je als keuzes verkeerd uitpakken? …. Krijg je al keuze-stress ;-)?
Ik besluit er een mini-studie van te maken, zodat ik het proces van keuzes maken beter leer begrijpen (en jij hopelijk samen met mij). Tussendoor deel ik graag mijn eigen ervaringen over de keuzes die ik in mijn leven heb gemaakt. Ik doe dat in meerdere delen. Nog geen idee hoeveel delen er volgen. Zolang het leuk is! Laten we bij het begin beginnen.
Wat is een keuze?
Als taalliefhebber hou ik van definities. Het mooie aan definities is dat er nooit maar één juiste betekenis is. Elke definitie belicht weer een ander aspect van een onderwerp. Ik heb er twee uitgepikt, die wat mij betreft veelzeggend zijn:
"Het besluit om uit verschillende mogelijkheden er één te nemen";
Een keuze is dus een besluit. Dat impliceert dat een keuze pas een keuze is, als je die zelf kunt maken. Als er niks te beslissen valt omdat een ander je iets oplegt, dan is het in feite geen beslissing en ook geen keuze meer. Er gaat dus een bepaalde mate van vrijwilligheid vanuit. Dat is trouwen niet helemaal waar is. De meeste dagelijkse keuzes maken we namelijk onbewust en we worden in onze keuzes ook behoorlijk beïnvloed door de wereld om ons heen. Helemaal vrijwillig kan je dat dus niet noemen.
"Een oordeel, dat gevormd is door een aantal mogelijkheden van handelen te overdenken en te doorvoelen, en de gevolgen van die keuze te beoordelen."
Deze definitie omvat nog een ander aspect van het maken van een keuze, namelijk hoe je deze maakt: overdenken en doorvoelen, en vervolgens gevolgen beoordelen. Dat betekent dus dat je in staat moet zijn om de gevolgen te overzien. Ook geeft deze definitie aan dat je een keuze maakt door te denken (hoofd) en te voelen (hart).
Het keuzeproces
Het maken van “een keuze” is een proces. Hoe dit proces eruit ziet vind ik mooi weergegeven door dit ‘duale cyclus-model:
Uit: Een leven lang kiezen door Evelyne Meens (2021)
Dit model geeft mooi weer dat het maken van een keuze een proces is dat bestaat uit 2 cycli: het maken van de keuze en het evalueren van de keuze. Afhankelijk van de uitkomst (evaluatie) van de keuze, herhalen deze cycli zich steeds opnieuw. Leuk zo’n model, maar hoe werkt dat nu in de praktijk? Laat ik dit model eens uitleggen door middel van een keuze uit mijn eigen leven, namelijk mijn studiekeuze.
Stap 1: Exploratie in de breedte
Ik weet nog dat ik in de 4e klas van het vwo mijn eerste open dag van een universiteit of hogeschool bezocht. Dat was rijkelijk vroeg. Grappig genoeg vond ik het toen al fascinerend om bezig te zijn met ‘wat kun je later allemaal worden’! Ik had toen nooit gedacht dat ik later loopbaancoach zou worden. Achteraf lijkt het best logisch. In de jaren daarop volgend ben ik bij veel verschillende open dagen geweest en volgde ik meeloopdagen bij diverse opleidingen. Je bekijkt en overweegt verschillende opties, dat is exploratie in de breedte.
Stap 2: Keuze maken en exploratie in de diepte
Na verschillende opties te overwegen, koos ik voor Taalwetenschap aan de Universiteit in Amsterdam. Ik ging studeren in Amsterdam, volgde colleges en las voor het eerste dikke wetenschappelijke boeken. Ik had de keuze echt gemaakt en ervaarde hoe het werkelijk is. Dit is exploratie in de diepte. Exploratie in de diepte kun je voor een deel ook doen voordat je de keuze echt maakt. Bijvoorbeeld door stage te lopen, een dag mee te lopen, anderen te interviewen die dezelfde keuze hebben gemaakt en zoveel mogelijk objectieve informatie te verzamelen.
Stap 3: Wel of geen indentificatie met de keuze
Na een aantal maanden deze studie te hebben gevolgd, voelde ik mij niet op mijn plek. Ik kon ik me niet identificeren met mijn keuze. Ik vond de studie te wetenschappelijk, te theoretisch en begon mijn keuze te heroverwegen.
Stap 4: Heroverwegen en een nieuwe keuzecyclus
Er ontstond een nieuwe cyclus, waarbij ik de keuze maakte met mijn studie te stoppen en nieuwe opties exploreerde. Dit leidde tot een nieuwe studiekeuze (personeel en arbeid). Het eerste studiejaar vond ik erg interessant (exploratie in de diepte) en ik identificeerde me nu wel met mijn keuze: dit was de studie die mij past en dit ga ik afmaken!
Je identificeren met je keuze
Het identificeren met je keuze, ofwel het besluit ‘dit past bij mij!’ blijkt dus een hele belangrijke stap te zijn in het keuzeproces. Zolang je je niet identificeert met je keuze, ben je niet tevreden. Er ontstaat dan een nieuwe cyclus, waarbij je de keuze maakt om of genoegen te nemen met je keuze, waarbij je misschien uiteindelijk toch identificeert met je keuze, of nieuwe opties gaat ontdekken. Je zou dus kunnen zeggen dat de beste keuzes, de keuzes zijn waarmee je je identificeert. Het moet goed voelen! Grappig genoeg betekent dit dat de beste keuzes niet de keuzes zijn die je hebt beste hebt doordacht en afgewogen. Als je daarna blijft twijfelen, maar blijft denken: ‘wat als….”, dan identificeer je je niet met jouw keuze en ben je nooit tevreden. Een impulsieve keuze kan dus uiteindelijk ook als een passende keuze uitpakken.
We doorlopen allemaal hetzelfde keuzeproces
Wat heb je nu aan dit model als jij op het punt staat een keuze te maken? Nou, ten eerste de geruststellende gedachte dat dit keuzeproces voor iedereen hetzelfde is. Hoe snel en nauwkeurig we dit doen verschilt wel persoon en per situatie. De ene keuze maak je makkelijker dan de andere. Bovendien zal je met een impulsief karakter wat sneller een keuze maken, dan als je heel voorzichtig en bedachtzaam bent. Exploratie in de diepte en daarna in de diepte is noodzakelijk voordat je ervaart of je de keuze passend is, dus het is belangrijk om voordat je de keuze maakt, zoveel mogelijk probeert te evenaren hoe het écht is. Die maken de kans op een keuze die niet passend is, kleiner.
Een keuze is niet voor het leven!
Bedenk dus dat het keuzeproces niet eindigt niet bij het maken van de keuze. Je kunt altijd op ieder moment besluiten je keuze te heroverwegen of een nieuwe keuze te maken. Hoe sneller je dat doet, hoe minder groot de eventuele consequenties zijn. Je kunt altijd opnieuw beginnen, wat een fijne gedachte!
Heb je hier iets aan gehad? Stuur me dan een berichtje, bijvoorbeeld op instagram, linked-in of een mailtje. Vind ik leuk! In het volgende deel ga ik wat dieper in op wat nu eigenlijk een goede keuze is. Dat is een best filosofische vraag. Wil je op de hoogte blijven? Schrijf je dan in voor mijn nieuwsbrief onderaan deze pagina.
Heb jij nu een belangrijke keuze te maken en kom je er zelf niet uit? Vraag een gratis loopbaangesprek aan!
Kommentare